بیوگرافی جف بزوس (Jeff Bezos): چطور به پیشروترین کارآفرین قرن تبدیل شد؟

جف بزوس (Jeff Bezos) نامی آشنا برای کساییه که داستان آمازون رو شنیدن؛ شرکتی که از یه ایده ساده برای فروش کتاب آنلاین تو یه گاراژ تو سیاتل شروع شد و حالا یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی دنیاست. اما بزوس فقط به آمازون بسنده نکرده؛ از تأسیس بلو اوریجین برای سفر به فضا تا خرید روزنامه واشنگتن‌پست، همیشه دنبال ایده‌های جدید بوده. چیزی که اون رو خاص می‌کنه، نگاهش به کاره: همیشه مثل “روز اول” با انرژی و جرأت پیش رفتن.  تو این مقاله با مجله یوپ شاپ قراره یه نگاه مختصر و مفید به مسیر زندگی، دستاوردها و درس‌هایی که می‌شه از جف بزوس گرفت بندازیم.با ما همراه باشید!

کودکی و سال‌های ابتدایی

جفری پرستون یورگنسن (Jeffrey Preston Jorgensen) روز ۱۲ ژانویه ۱۹۶۴ تو شهر آلبوکرکی نیومکزیکو به دنیا اومد. مادرش، جکلین، فقط ۱۷ سالش بود و هنوز تو دبیرستان درس می‌خوند. زندگی برای اونا اصلاً ساده نبود. پدر بیولوژیکی جف، تد یورگنسن، که تو یه دوچرخه‌فروشی کار می‌کرد، بعد از یه سال از مادرش جدا شد و عملاً از زندگی جف غیبش زد. وقتی جف چهارساله بود، مادرش با مایک بزوس، یه مهندس کوبایی-آمریکایی که تو دانشگاه نیومکزیکو کار می‌کرد، ازدواج کرد. مایک نه‌تنها جف رو به فرزندی قبول کرد و فامیلی خودش رو بهش داد، بلکه با حمایت و سخت‌کوشی‌اش یه الگوی واقعی برای جف شد که بعداً تو مسیر حرفه‌ای‌اش حسابی به کارش اومد.

خانواده بعداً به هیوستون تگزاس نقل‌مکان کرد، جایی که نزدیک مرکز فضایی ناسا بود. این نزدیکی باعث شد جف از همون بچگی عاشق فضا بشه. ساعت‌ها پای تلویزیون برنامه‌های علمی-تخیلی مثل Star Trek می‌دید و وقتی آپولو ۱۱ روی ماه فرود اومد، جف پنج‌ساله با چشمای پر از شگفتی این لحظه تاریخی رو تماشا کرد. تابستون‌ها هم تو مزرعه چند هزار هکتاری پدربزرگش تو تگزاس می‌گذشت. اونجا از چهارسالگی کارهای فنی مثل تعمیر آسیاب بادی، کشیدن حصار یا حتی واکسن زدن به گاوها رو یاد گرفت. این تجربه‌ها جرقه علاقه‌اش به مهندسی و حل کردن مسائل پیچیده رو روشن کرد.

بعدها خانواده به میامی فلوریدا رفت و جف تو دبیرستان پالمتو درس خوند. از همون موقع نشون داد ذهن خلاقی داره؛ مثلاً یه سیستم هشدار برای اتاقش درست کرد که خواهر و برادرش نتونن یواشکی بیان تو! با یکی از دوستاش هم یه اردوگاه تابستونی برای بچه‌های کوچکتر راه انداخت تا بهشون خلاقیت و نوآوری یاد بده. تو سخنرانی فارغ‌التحصیلی دبیرستان، از رویای ساختن کلونی‌های فضایی برای آینده بشریت حرف زد و جایزه شوالیه نقره‌ای رو به‌عنوان یکی از بهترین دانش‌آموزا گرفت. این سال‌ها پایه‌های ذهن کنجکاو و بلندپرواز جف رو محکم کرد، چیزی که بعداً تو تصمیم‌های بزرگش حسابی خودش رو نشون داد.

مسیر حرفه‌ای پیش از آمازون

جف بزوس سال ۱۹۸۲ وارد دانشگاه پرینستون شد و اول می‌خواست فیزیک بخونه، چون فکر می‌کرد این مسیر به رویای فضایی‌اش نزدیک‌تره. ولی خیلی زود فهمید تو فیزیک نظری شاید فقط یه دانشجوی متوسط بشه. هم‌کلاسی‌هاش مسائل پیچیده کوانتومی رو راحت حل می‌کردن، ولی برای جف سخت بود. پس تصمیم گرفت رشته‌اش رو به علوم کامپیوتر و مهندسی برق تغییر بده. این انتخاب یه نقطه عطف بود، چون عاشق برنامه‌نویسی شد و سال ۱۹۸۶ با معدل بالا فارغ‌التحصیل شد. حتی به عضویت انجمن‌های افتخاری Phi Beta Kappa و Tau Beta Pi دراومد که نشون‌دهنده استعدادش تو این زمینه بود.

بعد از دانشگاه، جف پیشنهادهای کاری از شرکت‌های بزرگ مثل اینتل و بل لبز داشت، ولی به‌جای تکنولوژی، راه وال‌استریت رو پیش گرفت. اول تو استارتاپ Fitel مشغول شد که روی شبکه‌های مالی بین‌المللی کار می‌کرد. اونجا روی یه پروژه به اسم «شبکه پیام‌رسانی تجاری» کار کرد که به بانک‌ها کمک می‌کرد تراکنش‌های جهانی انجام بدن. تو دو سال، از یه مهندس ساده به مدیر پروژه رسید و نشون داد که استعداد مدیریت هم داره.

بعد به شرکت بنکرز تراست رفت و اونجا با شبکه‌های کامپیوتری در مقیاس بزرگ آشنا شد. این تجربه باعث شد بفهمه تکنولوژی چطور می‌تونه تجارت رو تغییر بده. سال ۱۹۹۰ به صندوق سرمایه‌گذاری D.E. Shaw پیوست که از الگوریتم‌های پیچیده برای معاملات مالی استفاده می‌کرد. جف تو این شرکت حسابی درخشید و تو ۳۰ سالگی به‌عنوان جوان‌ترین معاون انتخاب شد. کارش تحلیل داده‌ها و بررسی روندهای بازار بود و درآمدش به حدود یه میلیون دلار در سال رسیده بود.

ولی چیزی که مسیر جف رو عوض کرد، یه آمار عجیب تو سال ۱۹۹۴ بود: ترافیک اینترنت با سرعت ۲۳۰۰ درصد در سال رشد می‌کرد! این عدد اون‌قدر شوکه‌کننده بود که جف بارها حساب‌وکتاب کرد تا مطمئن بشه اشتباه نیست. همین‌جا بود که فهمید آینده تو اینترنته و تصمیم گرفت شغل پردرآمدش رو ول کنه. رئیسش تو D.E. Shaw بهش گفت ایده خوبیه، ولی بهتره شغل امنش رو نگه داره. جف اما به خودش گفت اگه این ریسک رو نکنه، تو ۸۰ سالگی حسرت می‌خوره. پس با همسرش مکنزی، نیویورک رو ترک کرد و رفت سیاتل تا آمازون رو راه بندازه. این تصمیم جسورانه، پایه‌ای شد برای همه موفقیت‌های بعدی‌اش.

تولد و رشد آمازون

سال ۱۹۹۴ جف بزوس با همسرش مکنزی تو یه تویوتا کرولا قرمز از نیویورک راهی سیاتل شد. چرا سیاتل؟ چون این شهر پر از مهندسای مایکروسافت بود، مالیات کمی داشت و نزدیک عمده‌فروش بزرگ کتاب، Ingram، تو تنسی بود. جف یه لیست از ۲۰ کالای مناسب برای فروش آنلاین درست کرد و در نهایت کتاب رو انتخاب کرد. دلیلش ساده بود: کتاب‌ها تنوع زیادی داشتن، قیمتشون ثابت بود و تقاضای پایداری داشتن، ولی حتی بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی‌های فیزیکی نمی‌تونستن بیشتر از ۱۷۵ هزار عنوان رو نگه دارن. اینترنت اما این محدودیت رو نداشت.

جف و مکنزی یه خونه تو بلوو سیاتل با اجاره ماهانه ۸۹۰ دلار گرفتن و گاراژ خونه شد دفتر کار آمازون. جف با چند کارمند اولیه، که از آگهی‌های محلی پیدا کرده بود، شروع به ساخت سایت کرد. اول اسمش رو Abracadabra گذاشت، ولی دوستاش گفتن این چه اسم عجیبیه! پس از روی رود آمازون، بزرگ‌ترین رود دنیا، اسم Amazon.com رو انتخاب کرد، چون باور داشت سایتش یه روز بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی دنیا می‌شه.

۱۶ جولای ۱۹۹۵ سایت آمازون رسماً راه افتاد. موفقیتش باورنکردنی بود. تو ۳۰ روز اول، بدون هیچ تبلیغی، تو آمریکا و ۴۵ کشور دیگه کتاب فروخت. تو دو ماه، فروش هفتگی به ۲۰ هزار دلار رسید. سال ۱۹۹۷ آمازون وارد بورس شد و با وجود شک و تردید تحلیلگرا که فکر می‌کردن کتاب‌فروشی‌های سنتی قراره از آمازون سبقت بگیرن، جف و تیمش از همه جلو زدن. تا ۱۹۹۸، آمازون دیگه فقط کتاب‌فروشی نبود؛ سی‌دی، ویدیو، لباس، لوازم الکترونیکی و کلی چیز دیگه هم اضافه کرد.

جف یه تصمیم عجیب دیگه هم گرفت: سرورهای آمازون رو به شرکت‌های دیگه اجاره بده. این حرکت سال ۲۰۰۶ به تولد آمازون وب سرویس (AWS) منجر شد، که حالا غول رایانش ابری دنیاست و شرکت‌هایی مثل نتفلیکس و ایربی‌ان‌بی ازش استفاده می‌کنن. آمازون با پرایم هم مشتری‌ها رو به خودش وفادار کرد؛ یه سرویس اشتراکی که تحویل سریع و کلی امتیاز دیگه داشت. تا سال ۲۰۱۸، آمازون نه‌تنها بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین دنیا بود، بلکه با AWS و پرایم، یه امپراتوری دیجیتال ساخته بود که از یه گاراژ شروع شده بود. جف همیشه می‌گفت تمرکز روی مشتری و نگاه به آینده کلید این موفقیته.

بلندپروازی‌ های فراتر از آمازون

جف بزوس هیچ‌وقت به موفقیت آمازون بسنده نکرد. وقتی آمازون داشت دنیا رو تسخیر می‌کرد، جف به سراغ رویاهای بزرگ‌تر رفت که هرکدوم به‌نوعی نشون‌دهنده ذهن بلندپرواز و آینده‌نگرش بود. از سفر به فضا گرفته تا خرید یه روزنامه رو به افول و سرمایه‌گذاری تو حوزه‌های جدید، بزوس همیشه یه قدم جلوتر از بقیه بود.

اولین حرکت بزرگش تأسیس بلو اوریجین تو سال ۲۰۰۰ بود. این شرکت هوافضا، رویای کودکی جف برای فتح فضا رو دنبال می‌کرد. بلو اوریجین با هدف ساخت موشک‌های قابل‌استفاده مجدد و کاهش هزینه‌های سفر فضایی شروع به کار کرد. سال ۲۰۱۷، جف اعلام کرد هر سال حدود یه میلیارد دلار از سهام آمازونش رو می‌فروشه تا این شرکت رو تأمین مالی کنه. نتیجه؟ موشک نیوشپرد که سال ۲۰۲۱ جف و برادرش مارک رو تو اولین پرواز سرنشین‌دارش به لبه فضا برد.

بعدش پروژه بلومون اومد، یه فرودگر ماه که قراره تجهیزات و شاید فضانورد به ماه ببره. پروژه اوربیتال ریف هم که با همکاری بوئینگ پیش می‌ره، یه ایستگاه فضایی تجاریه که تا اواخر دهه ۲۰۲۰ قراره برای تحقیقات، گردشگری و کارهای تجاری آماده بشه. جف می‌گه هدفش فقط تجارت فضایی نیست؛ می‌خواد صنایع سنگین و آلاینده رو به فضا ببره تا زمین جای بهتری برای زندگی بمونه.

سال ۲۰۱۳، بزوس یه تصمیم عجیب دیگه گرفت: خرید روزنامه واشنگتن‌پست به قیمت ۲۵۰ میلیون دلار. این روزنامه که یه زمانی با افشای رسوایی واترگیت تاریخ‌ساز شده بود، تو اون سال‌ها حال‌وروزش خوب نبود. خیلی‌ها فکر کردن این کار دیوونگیه، ولی جف با سرمایه‌گذاری روی فناوری و دیجیتال‌سازی، واشنگتن‌پست رو دوباره به سود رسوند و نشون داد که می‌تونه حتی تو رسانه هم بازی رو عوض کنه. این خرید ربطی به آمازون نداشت و مستقیم از جیب خودش بود.

بزوس تو حوزه تکنولوژی هم دست از نوآوری برنداشت. سال ۲۰۰۷ کیندل، کتاب‌خوان الکترونیکی آمازون، رو معرفی کرد که دنیای کتاب‌خونی رو تغییر داد. سال ۲۰۱۱ تبلت کیندل فایر اومد که با آیپد اپل رقابت می‌کرد.

آمازون پرایم ایر هم یه ایده دیگه بود که با پهپادها بسته‌ها رو سریع تحویل بده، هرچند هنوز کامل عملی نشده. از اون طرف، جف از طریق شرکت بزوس اکسپدیشنز تو استارتاپ‌های نوآور سرمایه‌گذاری کرد، مثل Altos Labs که روی افزایش طول عمر کار می‌کنه یا Anthropic که تو هوش مصنوعی رقیب اوپن‌ای‌آیه. پروژه کویپر هم جواب بزوس به استارلینک ایلان ماسکه، یه شبکه ماهواره‌ای برای اینترنت جهانی که آمازون ۱۰ میلیارد دلار روش سرمایه‌گذاری کرده.

این بلندپروازی‌ها نشون می‌دن جف بزوس هیچ‌وقت دنبال تکرار موفقیت‌های قبلیش نبوده. هر پروژه جدید، یه چالش تازه بود که با همون فلسفه «روز اول» پیش می‌رفت: خلاقیت، ریسک و نگاه به آینده.

فلسفه و سبک رهبری

جف بزوس با فلسفه‌ای که خودش بهش شکل داد، نه‌تنها آمازون رو به یه غول جهانی تبدیل کرد، بلکه راه و رسم جدیدی برای مدیریت و نوآوری تو دنیای کسب‌وکار تعریف کرد. معروف‌ترین بخش این فلسفه، مفهوم «روز اول»عه که می‌گه یه شرکت باید همیشه مثل یه استارتاپ تازه‌کار، پر از انرژی، خلاقیت و آمادگی برای تغییر باشه.
بزوس تو نامه ۲۰۱۶ به سهام‌داران نوشت: «روز دوم یعنی راکد شدن، بی‌ربط شدن، افول دردناک و در نهایت مرگ. به همین دلیل همیشه روز اوله.» این ایده فقط یه شعار نیست؛ یه نقشه راهه که تو همه تصمیم‌های بزرگ آمازون، از کتاب‌فروشی آنلاین تا AWS و بلو اوریجین، دیده می‌شه.

تمرکز وسواس‌گونه روی مشتری:
بزوس همیشه می‌گفت یه شرکت می‌تونه روی محصول، رقبا یا تکنولوژی متمرکز باشه، ولی بهترین راه برای زنده موندن تو روز اول، وسواس روی مشتریه. این یعنی پیش‌بینی نیازهای مشتری، حتی قبل از اینکه خودشون بدونن چی می‌خوان. مثلاً آمازون پرایم، که با تحویل سریع و امتیازهای اضافی مشتری‌ها رو شگفت‌زده کرد، یا الگوریتم‌های پیشنهاد محصول که خرید رو شخصی‌تر کردن، از همین وسواس اومدن.

تو AWS هم ۹۰ درصد قابلیت‌ها مستقیم از بازخورد مشتری‌ها ساخته شدن و ۱۰ درصد بقیه ایده‌هایی بودن که آمازون قبل از درخواست مشتری پیش‌بینی کرده بود. این نگاه باعث شد آمازون همیشه یه قدم از رقبا جلوتر باشه، چون به جای رقابت، روی خوشحال کردن مشتری تمرکز کرد.

مقاومت در برابر پروکسی‌ها:
بزوس اعتقاد داشت وقتی یه شرکت بزرگ‌تر می‌شه، خطر اینه که گرفتار «پروکسی‌ها» بشه؛ یعنی فرآیندها، گزارش‌ها یا معیارهایی که جای نتیجه اصلی رو می‌گیرن. مثلاً یه مدیر ممکنه بگه «ما فرآیند رو درست انجام دادیم» حتی اگه نتیجه بد باشه. بزوس این رو یه دام روز دوم می‌دونست. تو آمازون، فرآیندها برای خدمت به مشتری‌ان، نه برای محدود کردن تیم‌ها. برای همین، جف به جای پاورپوینت‌های پرزرق‌وبرق، از «نارتیوهای» شش‌صفحه‌ای استفاده می‌کرد.

این یادداشت‌ها، که قبل از جلسات نوشته و تو سکوت خونده می‌شن، تیم‌ها رو مجبور می‌کنن ایده‌هاشون رو عمیق و شفاف توضیح بدن. این روش باعث می‌شه بحث‌ها واقعی‌تر باشن و تصمیم‌ها بر اساس داده و منطق گرفته بشن، نه نمایش‌های ظاهری.

پذیرش روندهای خارجی:
یکی دیگه از اصول روز اول، همراه شدن با روندهای بزرگه. بزوس می‌گفت: «روندهای بزرگ سخت دیده نمی‌شن، چون همه درباره‌شون حرف می‌زنن، ولی شرکت‌های بزرگ به‌سختی اونا رو قبول می‌کنن.» مثلاً وقتی آمازون هوش مصنوعی و یادگیری ماشین رو به کار برد، ازش برای پیش‌بینی تقاضا، پیشنهاد محصول و حتی ساخت الکسا استفاده کرد.

این نگاه باعث شد آمازون به جای مقاومت در برابر تغییر، ازش به‌عنوان یه فرصت استفاده کنه. پروژه کویپر، که برای اینترنت ماهواره‌ای طراحی شده، یا AWS که حالا ستون فقرات خیلی از شرکت‌های تکنولوژیه، نمونه‌های این پذیرشه. بزوس به تیم‌هاش آزادی می‌داد تا روندهای جدید رو آزمایش کنن، حتی اگه نتیجه معلوم نباشه.

قانون دو پیتزا و تیم‌های کوچک:
برای اینکه آمازون چابک بمونه، بزوس قانون «دو پیتزا» رو پیاده کرد: تیم‌ها باید انقدر کوچیک باشن که با دو تا پیتزا سیر بشن، معمولاً زیر ۱۰ نفر. این تیم‌های کوچک، که بهشون «تیم‌های تک‌موضوعی» می‌گن، روی یه محصول یا خدمت خاص تمرکز دارن و اختیار کامل برای تصمیم‌گیری دارن. مثلاً تیم AWS یا الکسا این‌جوری کار کردن. این ساختار بوروکراسی رو کم می‌کنه و به تیم‌ها اجازه می‌ده سریع آزمایش کنن، شکست بخورن و یاد بگیرن. شکست‌هایی مثل فایر فون، که ۱۷۰ میلیون دلار ضرر داشت، به الکسا و اکو منجر شدن، چون آمازون از شکست‌ها درس گرفت.

فرهنگ نوآوری و پذیرش شکست:
بزوس همیشه می‌گفت نوآوری بدون شکست ممکن نیست. تو آمازون، شکست‌های بزرگ مثل فایر فون یا آزمایش‌های اولیه پرایم ایر پذیرفته می‌شن، چون راه رو برای موفقیت‌های بزرگ‌تر باز می‌کنن. جف می‌گفت: «اگه بخوام ۸۰ سالم که شد چیزی رو حسرت بخورم، اینه که چیزی رو امتحان نکرده باشم.» این فرهنگ باعث شد آمازون مدام چیزهای جدید مثل کیندل یا فروشگاه‌های بدون صندوق آمازون گو رو امتحان کنه. حتی وقتی ایده‌ها عجیب به نظر می‌رسیدن، مثل کیندل که اولش مسخره به نظر می‌اومد، بزوس تیم‌هاش رو تشویق می‌کرد که ریسک کنن.

فلسفه روز اول فقط برای آمازون نبود؛ بزوس این نگاه رو تو بلو اوریجین و واشنگتن‌پست هم برد. تو بلو اوریجین، موشک‌های قابل‌استفاده مجدد مثل نیوشپرد از همین ذهنیت ریسک‌پذیر اومدن. تو واشنگتن‌پست، جف با دیجیتال‌سازی و تمرکز روی مخاطب، یه روزنامه رو به افول رو دوباره زنده کرد. این فلسفه، که حالا تو فرهنگ ۱۶ اصل رهبری آمازون جا افتاده، نشون می‌ده چطور یه ذهنیت استارتاپی می‌تونه یه شرکت رو حتی بعد از یه ربع قرن زنده و پیشرو نگه داره.

انتقادات و چالش‌ها

جف بزوس با همه موفقیت‌هاش، همیشه تو مرکز توجه نبوده و انتقادهای زیادی بهش وارد شده. آمازون به‌عنوان یه غول جهانی، زیر ذره‌بین بوده و از شرایط کاری کارگرها تا مسائل زیست‌محیطی و حریم خصوصی، حسابی مورد بحث قرار گرفته.

شرایط کاری در آمازون:
یکی از بزرگ‌ترین انتقادها به آمازون، شرایط سخت کاری تو انبارهاشه. کارگرها سال‌ها از فشار کاری بالا، نظارت دائمی با تکنولوژی و زمان‌های استراحت محدود شکایت کردن. گزارش‌هایی مثل مقاله The New York Times تو سال ۲۰۱۵ نشون داد کارمندهای انبار گاهی مجبور بودن تو شیفت‌های طولانی با سرعت غیرمنطقی کار کنن، حتی تو گرمای شدید. تو دوره کرونا هم گزارش شد که کارگرها با دستمزدهای پایین و بدون ایمنی کافی کار می‌کردن.

بزوس سال ۲۰۱۸ بعد از فشار رسانه‌ها حداقل دستمزد رو به ۱۵ دلار در ساعت رسوند، ولی با تشکیل اتحادیه‌های کارگری حسابی مخالفت کرد. حتی گزارش‌هایی بود که آمازون فعالای کارگری رو اخراج کرده یا کمپین‌هایی علیه اتحادیه‌ها راه انداخته. بزوس تو جواب می‌گفت آمازون میلیون‌ها شغل ایجاد کرده و شرایطش از خیلی شرکت‌های دیگه بهتره، ولی منتقدا می‌گفتن این بهانه برای توجیه فشار روی کارگرهاست.

مسائل زیست‌محیطی:
آمازون به‌خاطر ردپای کربنی بزرگش هم مورد انتقاد بوده. حجم بسته‌بندی‌ها، حمل‌ونقل گسترده و مصرف انرژی دیتاسنترهای AWS باعث شد فعالای محیط‌زیست بزوس رو زیر سؤال ببرن. گزارش Greenpeace تو سال ۲۰۱۹ نشون داد که دیتاسنترهای آمازون بخش زیادی از انرژیشون رو از سوخت‌های فسیلی می‌گیرن.

کارمندای خود آمازون هم سال ۲۰۱۹ یه طومار امضا کردن و خواستن شرکت به سمت انرژی‌های پاک بره. بزوس سال ۲۰۲۰ «صندوق زمین بزوس» رو با ۱۰ میلیارد دلار بودجه راه انداخت تا روی پروژه‌های سبز مثل احیای جنگل‌ها و انرژی خورشیدی سرمایه‌گذاری کنه. آمازون هم متعهد شد تا ۲۰۴۰ کربن‌صفر بشه. منتقدا ولی می‌گن این اقدامات بیشتر برای بهبود وجهه عمومین تا تغییر واقعی.

حریم خصوصی و جمع‌آوری داده‌ها:
استفاده آمازون از داده‌های مشتری‌ها، به‌خصوص از طریق الکسا، یه بحث دیگه‌ست. گزارش‌های Bloomberg تو سال ۲۰۱۹ نشون دادن که کارمندای آمازون به مکالمات الکسا گوش می‌دادن تا عملکردش رو بهتر کنن، ولی این کار نگرانی‌هایی درباره نقض حریم خصوصی به وجود آورد. آمازون متهم شد که داده‌های کاربران رو بدون رضایت کامل جمع‌آوری می‌کنه. بزوس و تیمش گفتن که این داده‌ها برای بهبود خدماته و کاربرا می‌تونن تنظیمات حریم خصوصی رو تغییر بدن، ولی خیلی‌ها هنوز به این سیستم بدبینن.

مسائل مالیاتی:
بزوس و آمازون به استفاده از روش‌های پیچیده برای کاهش مالیات هم متهم شدن. گزارش Institute on Taxation and Economic Policy تو سال ۲۰۱۸ نشون داد آمازون با وجود سودهای کلان، بعضی سال‌ها مالیات فدرال صفر پرداخت کرده. این موضوع باعث شد سیاستمدارایی مثل برنی سندرز آمازون رو به فرار مالیاتی متهم کنن. بزوس تو جواب گفت که آمازون طبق قانون عمل می‌کنه و مالیات‌های محلی و ایالتی زیادی پرداخت می‌کنه، ولی این توضیح برای منتقدا کافی نبود.

پاسخ بزوس به انتقادها:
بزوس معمولاً تو جواب انتقادها روی تأثیر مثبت آمازون تأکید می‌کنه: میلیون‌ها شغل، تحویل سریع و نوآوری‌هایی که زندگی رو راحت‌تر کردن. صندوق روز اول، که سال ۲۰۱۸ با ۲ میلیارد دلار برای کمک به بی‌خانمان‌ها و آموزش بچه‌های کم‌درآمد راه افتاد، و صندوق زمین نمونه‌هایی از تلاشش برای پاسخ به انتقادهاست. با این حال، خیلی‌ها می‌گن این کارا بیشتر برای مدیریت وجهه عمومین تا حل ریشه‌ای مشکلات. بزوس هیچ‌وقت از انتقادها فرار نکرد، ولی همیشه سعی کرد با تمرکز روی آینده و نوآوری، بحث رو به سمت دستاوردها ببره.

این انتقادها نشون می‌دن که حتی یه آدم موفق مثل بزوس هم نمی‌تونه همه رو راضی نگه داره. با این حال، توانایی‌اش تو مدیریت این چالش‌ها و ادامه دادن به نوآوری، بخشی از داستانیه که اونو از بقیه متمایز می‌کنه.

زندگی شخصی و تأثیرات آن

زندگی شخصی جف بزوس، مثل کار حرفه‌ای‌اش، پر از اتفاقاتیه که روی مسیرش تأثیر گذاشته. از ازدواج با مکنزی و نقشش تو شروع آمازون تا طلاق پرحاشیه و رابطه جدیدش، زندگی خصوصیش گاهی به اندازه دستاوردهاش سر زبونا بوده.

جف سال ۱۹۹۳ با مکنزی اسکات، یه نویسنده که تو شرکت D.E. Shaw همکارش بود، ازدواج کرد. مکنزی نقش بزرگی تو شروع آمازون داشت. وقتی جف تصمیم گرفت نیویورک رو ترک کنه و آمازون رو تو سیاتل راه بندازه، مکنزی نه‌تنها همراهش اومد، بلکه به‌عنوان یکی از اولین کارمندای آمازون، حسابداری شرکت رو تو گاراژ مدیریت کرد. حتی اسم «آمازون» رو تو ماشین، وقتی داشتن از نیویورک به سیاتل می‌رفتن، با هم انتخاب کردن. مکنزی بعداً رمان‌نویس موفقی شد و سال ۲۰۰۶ جایزه کتاب آمریکا رو برای رمان «آزمایش لوتر آلبرایت» برد. این زوج چهار تا بچه دارن: سه پسر و یه دختر که از چین به فرزندی قبول کردن.

سال ۲۰۱۹ اما زندگی شخصیش یه چرخش بزرگ داشت. جف و مکنزی بعد از ۲۵ سال زندگی مشترک اعلام کردن که دارن طلاق می‌گیرن. این خبر وقتی جنجالی‌تر شد که National Enquirer ادعا کرد جف با لورن سانچز، یه مجری و گزارشگر، رابطه داره. طلاقشون یکی از گرون‌ترین توافق‌های تاریخ بود: مکنزی ۴ درصد از سهام آمازون، به ارزش حدود ۳۸ میلیارد دلار، گرفت و به یکی از ثروتمندترین زن‌های دنیا تبدیل شد. مکنزی بعداً بخش زیادی از ثروتش رو به خیریه‌ها اهدا کرد، از جمله از طریق تعهد Giving Pledge، که نشون‌دهنده تأثیر مثبتش تو کارهای خیر بود.

بعد از طلاق، رابطه جف با لورن سانچز علنی شد. لورن، که قبلاً تو شبکه‌هایی مثل فاکس کار کرده و یه خلبان هلیکوپتر و تهیه‌کننده‌ست، از سال ۲۰۱۸ با جف آشنا شده بود، وقتی شرکت فیلم‌برداری هوایی لورن (Black Ops Aviation) برای بلو اوریجین کار می‌کرد. این رابطه حسابی زیر ذره‌بین رسانه‌ها رفت، چون هر دو موقع شروع رابطه هنوز متأهل بودن. جف و لورن سال ۲۰۲۳ نامزد کردن و بالاخره تو ۲۷ ژوئن ۲۰۲۵ تو ونیز ایتالیا، تو جزیره سن جورجو ماجوره، با یه مراسم مجلل ازدواج کردن.

این مراسم سه‌روزه، که روی قایق تفریحی ۵۰۰ میلیون دلاری جف (Koru) برگزار شد، پر از ستاره‌های معروفی مثل اپرا وینفری، تام بریدی، لئوناردو دی‌کاپریو و کیم کارداشیان بود. لورن لباس عروسش رو از دولچه گابانا انتخاب کرد که با الهام از لباس سوفیا لورن تو فیلم «خانه قایقی» طراحی شده بود. لورن بعد از ازدواج اسمش رو تو اینستاگرام به «لورن سانچز بزوس» تغییر داد و این رو به‌عنوان یه لحظه بزرگ زندگیش ثبت کرد.

زندگی شخصی بزوس روی کارش هم اثر گذاشت. حمایت مکنزی تو سال‌های اولیه آمازون به جف کمک کرد تا رویای کارآفرینیش رو دنبال کنه. از اون طرف، جنجال‌های طلاق و رابطه جدیدش گاهی وجهه عمومیش رو زیر سؤال برد، ولی جف همیشه سعی کرد با تمرکز روی پروژه‌هاش مثل بلو اوریجین و واشنگتن‌پست از حاشیه دور بمونه. خیریه‌هاش، مثل صندوق روز اول (برای بی‌خانمان‌ها و آموزش بچه‌ها) و صندوق زمین بزوس (برای محیط‌زیست)، نشون می‌دن که بخشی از زندگیش رو وقف کارهای خیر کرده. ازدواج جدیدش با لورن هم، که همراهش تو ماجراهای فضایی و خیریه فعاله، نشون‌دهنده یه فصل تازه تو زندگی شخصیش و حرفه‌ایشه.

درس‌هایی از جف بزوس

جف بزوس فقط یه مدیر موفق یا کارآفرین نیست؛ داستانش پر از درس‌هاییه که می‌تونه برای هر کسی که دنبال موفقیت تو کار یا زندگیه الهام‌بخش باشه. از ریسک‌پذیری تو سیاتل تا رویای فضایی، بزوس نشون داده چطور می‌شه با ذهنیت درست، دنیا رو تغییر داد.

ریسک‌پذیری جسورانه: بزوس وقتی تو وال‌استریت یه شغل پردرآمد با درآمد سالانه نزدیک یه میلیون دلار داشت، همه‌چیز رو ول کرد تا آمازون رو تو یه گاراژ راه بندازه. تو نامه ۱۹۹۷ به سهام‌داران نوشت که این تصمیم رو با فکر به حسرت‌های ۸۰ سالگیش گرفت: «نمی‌خواستم بعداً حسرت بخورم که چرا امتحان نکردم.» این درس می‌گه اگه به یه ایده باور داری، حتی اگه عجیب به نظر بیاد، ارزش ریسک کردن داره. راه‌اندازی بلو اوریجین یا خرید واشنگتن‌پست هم از همین جرأت اومد. ریسک‌های بزوس همیشه حساب‌شده نبودن، ولی اون هیچ‌وقت از شکست خوردن نترسید.

تمرکز روی بلندمدت: بزوس همیشه به جای سود کوتاه‌مدت، به آینده نگاه کرد. سال‌ها آمازون سود کمی داشت، چون پولش صرف گسترش و نوآوری مثل AWS یا کیندل می‌شد. تو مصاحبه‌ای با Forbes تو سال ۲۰۱۸ گفت: «اگه بخوای مشتری‌ها رو خوشحال کنی، باید به ۵ تا ۱۰ سال بعد فکر کنی.» این نگاه بلندمدت باعث شد آمازون از یه کتاب‌فروشی آنلاین به یه امپراتوری دیجیتال تبدیل بشه. این درس می‌گه صبر و سرمایه‌گذاری روی آینده، حتی اگه الان سخت باشه، می‌تونه نتیجه‌های بزرگی بده.

یادگیری از شکست: بزوس هیچ‌وقت از شکست فرار نکرد. فایر فون، که ۱۷۰ میلیون دلار ضرر داد، یه شکست بزرگ بود، ولی درس‌هاش به ساخت الکسا و اکو کمک کرد. تو مصاحبه با Business Insider تو سال ۲۰۱۴ گفت: «شکست و نوآوری دوقلوهای جدانشدنین.» این درس می‌گه شکست نه‌تنها بد نیست، بلکه اگه ازش درست استفاده کنی، می‌تونه راه موفقیت‌های بزرگ‌تر رو باز کنه. بزوس همیشه تیم‌هاش رو تشویق می‌کرد چیزهای جدید امتحان کنن، حتی اگه نتیجه معلوم نباشه.

ساده نگه داشتن و چابکی: قانون «دو پیتزا»ی بزوس، که می‌گفت تیم‌ها باید انقدر کوچیک باشن که با دو تا پیتزا سیر بشن، نشون‌دهنده اهمیت چابکیه. تو Harvard Business Review (۲۰۱۳) توضیح داده شده که این روش بوروکراسی رو کم می‌کنه و به تیم‌ها اجازه می‌ده سریع تصمیم بگیرن. این درس می‌گه برای موفق شدن، باید پیچیدگی‌ها رو کم کنی و روی سرعت و انعطاف تمرکز کنی، حتی اگه کسب‌وکارت بزرگ باشه.

استفاده از انتقادها برای رشد: بزوس هیچ‌وقت انتقادها رو نادیده نگرفت، ولی به جاش سعی کرد ازشون برای بهتر شدن استفاده کنه. وقتی شرایط کاری آمازون زیر سؤال رفت، حداقل دستمزد رو بالا برد. وقتی بحث محیط‌زیست پیش اومد، صندوق زمین رو راه انداخت. تو نامه ۲۰۲۰ به سهام‌داران نوشت: «انتقادها فرصتی‌ان برای بهتر شدن.» این درس می‌گه به جای دفاع کردن یا نادیده گرفتن، از نقدها به‌عنوان یه ابزار برای پیشرفت استفاده کن.

این درس‌ها، از ریسک‌پذیری تا نگاه به آینده و یادگیری از شکست، نشون می‌دن که موفقیت بزوس اتفاقی نبوده. ذهنیتش، که همیشه دنبال نوآوری و بهتر کردن زندگی مشتری‌هاست، چیزیه که می‌تونه برای هر کسی تو هر مسیری الهام‌بخش باشه.

داستان جف بزوس یه نمونه الهام‌بخشه از اینکه چطور یه ایده ساده می‌تونه با پشتکار و ذهنیت درست به یه انقلاب جهانی تبدیل بشه. از گاراژ سیاتل تا پرواز به فضا، بزوس نشون داد که هیچ محدودیتی برای بلندپروازی وجود نداره. این مسیر پر از چالش و موفقیت، یادآوری می‌کنه که با جرأت، خلاقیت و تمرکز روی آینده، هر کسی می‌تونه اثر خودش رو تو دنیا بذاره.

ممنون که تا انتهای این مقاله با مجله یوپ شاپ همراه بودید!